موقعیت فارس و دلیل اهمیت آن در تأمین محصولات غذایی صادراتی
فارس در جنوبغرب ایران، بین فلات مرکزی و سواحل خلیجفارس قرار گرفته و به چند دلیل در استراتژی تأمین اوان تجارت مهم است:
تنوع ارتفاع و اقلیم: از دشتهای گرم جهرم تا ارتفاعات خنک استهبان و نیریز؛ این تنوع، امکان تولید محصولات کاملاً متفاوت را در یک استان فراهم میکند.
نزدیکی به بنادر جنوبی: دسترسی نسبتاً سریع به بندرعباس و بوشهر، زمان و هزینه حمل را برای محمولههای خشکبار، مرکبات و گوجه فرآوریشده کاهش میدهد.
تمرکز تولید در خوشههای تخصصی:
- انجیر خشک استهبان و داراب
- مرکبات و خرما در جهرم و مناطق جنوبی فارس
- انار باکیفیت در نیریز و داراب
برای خریدار B2B، فارس یعنی امکان ترکیب چند SKU در یک منبع تأمین، با مزیت لجستیکی و ثبات نسبی حجم.
اقلیم، ارتفاع، خاک و اثر آنها بر کیفیت محصولات فارس
فارس یکی از مهمترین قطبهای کشاورزی ایران است و ترکیب اقلیمی آن بهطور مستقیم روی کیفیت محصول اثر میگذارد:
اقلیم نیمهخشک تا مدیترانهای
- تابستانهای گرم و زمستانهای ملایم در بسیاری از نقاط؛ ایدهآل برای انجیر دیم، انگور و انار.
بارش محدود اما مدیریتشده
- در استهبان، سیستمهای سنتی آبخوانداری و کشت دیم باعث شده انجیر با قند بالا و بافت خاص تولید شود؛ این منطقه بهعنوان میراث کشاورزی مهم جهانی برای انجیر دیم ثبت شده است.
خاکهای سبک و شیبدار در باغات انجیر
- زهکشی طبیعی خوب، ریسک ترکیدن میوه و بیماریهای ریشه را کاهش میدهد و برای خشککردن روی درخت (sun-dried on tree) ایدهآل است.
دشتهای حاصلخیز برای گندم، گوجه و مرکبات
- در جهرم، وجود ۵٫۳ میلیون درخت مرکبات و ۳۵۰ هزار نخل خرما، این منطقه را به یکی از قطبهای مرکبات و خرمای ایران تبدیل کرده است.
نتیجه این ترکیب: مواد اولیهای با بریکس بالا، رنگ طبیعی قوی و طعم متمایز که برای فرآوری و بستهبندی صادراتی جذاب است.
محصولات شاخص صادراتی فارس در سبد اوان تجارت
۱. انجیر خشک استهبان؛ ستون اصلی پرتفوی فارس
فارس بیش از ۷۵٪ سطح زیرکشت انجیر دیم ایران را در اختیار دارد و حدود ۹۰٪ انجیر دیم کشور در این استان تولید میشود؛ عمدتاً در استهبان، داراب، نیریز و جهرم.
برای اوان تجارت، انجیر فارس یعنی:
- مناسب برای بستهبندیهای اسنک، مخلوط مغز و خشکبار، گرانولا و نودلهای سلامتمحور
- قابل عرضه در گریدهای: AA، A، B و صنعتی، با سورت بر اساس اندازه، باز یا بسته بودن، رنگ و درصد ترکیدگی.
۲. انار نیریز و داراب
فارس از استانهای اصلی تولید انار باکیفیت در ایران است و در سبد اوان تجارت، انار این استان برای بازارهای تازهخوری منطقه و کنسانتره/رب انار برای اروپا و آسیا استفاده میشود.
کاربردهای B2B:
- کنسانتره و رب انار برای تولید سس، ماریناد و نوشیدنی
- انار تازه با درجهبندی بر اساس سایز، رنگ پوست، درصد ترک و بریکس
۳. مرکبات و خرمای جهرم و جنوب فارس
جهرم سالانه حدود ۶٪ مرکبات جهان و ۱٫۲٪ خرمای جهان را تولید میکند و بزرگترین تولیدکننده لیمو شیرین در جهان است.
در اوان تجارت، این ظرفیت به شکل:
- پرتقال، نارنگی، لیمو، نارنج و گریپفروت برای بازارهای منطقهای، روسیه و آسیای میانه
- خرما (بهویژه ارقام نرم و نیمهخشک) برای B2B confectionery، نان صنعتی و energy bars
۴. گوجهفرنگی صنعتی و رب گوجه
دشتهای فارس، بهویژه در جنوب و شرق استان، برای تولید گوجه صنعتی مناسباند. این محصول برای:
- تأمین گوجه تازه جهت کارخانههای رب داخلی
- همکاری با برندهای تولیدکننده رب و سس در بازارهای منطقهای بهصورت private label
۵. انگور، کشمش و محصولات باغی مکمل
انگور و کشمش، بههمراه بادام، گردو و بخشی از پسته، در سبد تکمیلی فارس قرار میگیرند و در ترکیب با انجیر و انار، امکان طراحی mixهای خشکبار صادراتی اختصاصی را میدهند.
مزیت رقابتی محصولات فارس در بازار جهانی و کاربردهای B2B
چند ویژگی، محصولات فارس را برای خریداران B2B متمایز میکند:
مقیاس و تمرکز تولید
- استهبان یکی از بزرگترین خوشههای انجیر دیم جهان است و عملاً بخش اصلی سبد صادرات انجیر ایران از این منطقه میآید.
خشککردن طبیعی روی درخت (برای انجیر)
- کاهش هزینه انرژی، طعم طبیعیتر، و مناسب برای برندهایی که روی «natural sun-dried» تاکید دارند.
بریکس و قند بالا در انار و انگور
- مناسب برای تولید کنسانتره با راندمان بالا و کاهش هزینه تمامشده هر تن بریکس.
ترکیب محصولات در یک مبدأ
- امکان بارگیری کنتینرهای mixed شامل انجیر، انار فرآوریشده، کشمش و حتی مرکبات در فصل مناسب؛ برای خریدارانی که بهدنبال تنوع محصول با یک قرارداد هستند.
کاربردهای B2B اصلی:
- تولیدکنندگان اسنک سالم، energy bar، granola، cereal
- کارخانههای نوشیدنی، کنسانتره، سس و محصولات ready-to-cook
- برندهای خردهفروشی پریمیوم و private label در حوزه خشکبار و محصولات مدیترانهای
ترجیحات بازارهای جهانی برای محصولات فارس
بر اساس الگوی صادرات انجیر و خشکبار ایران و دادههای بازار:
چین و شرق آسیا
- واردکننده اصلی انجیر دیم فارس؛
- تمایل به خرید حجم بالا در گریدهای A و B و بخشی از صنعتی، در بستهبندیهای فله برای بستهبندی مجدد داخل کشور.
اتحادیه اروپا
- تمرکز بر گریدهای AA و A انجیر با ردیابی آزمایشگاهی کامل (Aflatoxin، سموم، فلزات سنگین)،
- حساسیت بالا نسبت به استانداردهای بهداشتی و بستهبندی با برچسبگذاری شفاف.
کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و آسیای میانه
- بازار اصلی مرکبات تازه، انار، انگور و خرما فارس؛
- ترجیح برای سایزهای درشت، رنگ ظاهری جذاب و زمان تحویل کوتاه.
بازارهای تخصصی سلامت (کانادا، استرالیا، کشورهای اسکاندیناوی)
- تقاضا برای محصولات organic-like یا کمورودی شیمیایی، بهویژه انجیر استهبان و کشمش بدون یا با حداقل SO₂، مناسب برندهای ارگانیک و vegan.
اوان تجارت در طراحی پیشنهاد محصول، این ترجیحات را با توان واقعی تولیدکنندگان فارس match میکند تا قراردادها پایدار و تکرارپذیر باشند.
ساختار سبد محصول قابل تأمین از فارس و گریدهای صادراتی
برای تصمیمگیری سریع B2B، سبد فارس در اوان تجارت بهصورت عملیاتی به این شکل تعریف میشود:
انجیر خشک استهبان و داراب
گریدها: AA، A، B، صنعتی
شکل عرضه:
- فله (کیسه ۱۰–۲۵ کیلو / کارتن مادر)
- بستهبندی خردهفروشی (پاکت وکیوم، قوطی، کارتن کوچک)
انار تازه و فرآوریشده
- تازه: سایز ۷۰–۱۰۰، پوست قرمز تا یاقوتی، بریکس کنترلشده
- فرآوریشده: کنسانتره، رب انار، دانه انار IQF
مرکبات جهرم و جنوب فارس
- پرتقال، لیمو، نارنگی، گریپفروت؛
- درجهبندی بر اساس سایز، رنگ و درصد لکه؛ بستهبندی در کارتنهای صادراتی مقاوم در برابر رطوبت.
خرما
- ارقام نرم و نیمهخشک، گریدهای لوکس، درشت، معمولی و صنعتی؛
- مناسب برای تولید شیره، خمیر خرما و اسنک.
گوجه صنعتی و محصولات مرتبط
- گوجه تازه صنعتی برای کارخانههای رب؛
- رب گوجه B2B در درامهای aseptic برای مشتریان صنعتی.
در هر گروه محصول، اوان تجارت سطوح Premium / Standard / Value را تعریف میکند تا خریدار بتواند بر اساس بازار هدف، ترکیب گرید خود را انتخاب کند.
ریسکها و فرصتهای تجاری تأمین از فارس
هیچ مبدأ تأمینی بدون ریسک نیست؛ اما بخش مهم کار اوان تجارت، مدیریت همین ریسکهاست.
ریسکها
نوسان تولید در اثر خشکسالی
- انجیر دیم و بخشی از انار و انگور وابسته به بارشاند؛ سالهای خشک میتوانند حجم قابل عرضه را کاهش دهند.
فصلی بودن شدید مرکبات و انار تازه
- پنجره برداشت محدود است؛ مدیریت قرارداد و پنجره تحویل باید دقیق انجام شود.
کیفیت ناهمگون در سطح تولیدکنندگان کوچک
- پراکندگی تولید، بدون سیستم کنترل کیفیت یکپارچه، میتواند منجر به اختلاف بین نمونه و بار نهایی شود.
فرصتها
خوشههای تولید بسیار متمرکز
- امکان ایجاد برنامههای بلندمدت خرید با کشاورزان و واحدهای فرآوری.
استفاده از میراث کشاورزی ثبت شده
- ثبت سیستم انجیر دیم استهبان بهعنوان میراث مهم کشاورزی جهانی، در روایت برند و Storytelling برای خریدار نهایی ارزشآفرین است.
ظرفیت توسعه محصولات فرآوریشده
- از انجیر اسلایس و dice شده برای نان و کیک تا کنسانتره انار و مخلوط خشکبار برای برندهای private label.
اوان تجارت ریسکها را در سطح تأمینکننده، فصل و بازار هدف تحلیل و برای هر قرارداد، سناریوی جایگزین تعریف میکند.
نقش اوان تجارت در استانداردسازی، بستهبندی، QC و Traceability
برای اینکه فارس بهصورت پایدار در زنجیره تأمین شما قرار گیرد، اوان تجارت چند لایه کنترلی و طراحی ارزش اضافه میکند:
استانداردسازی محصول
- تعریف مشخصات فنی: رطوبت، سایز، بریکس، درصد خرابی، نوع سورت؛
- همترازسازی با استانداردهای مورد انتظار بازار هدف (EU، GCC، شرق آسیا).
QC و آزمایشگاه
نمونهگیری از محمولههای انجیر، انار فرآوریشده و کشمش برای آزمونهایی مانند:
- Aflatoxin، سموم، فلزات سنگین
- میکروبیولوژی (برای محصولات فرآوریشده)
Traceability از باغ تا بارنامه
- ثبت مبدأ باغ/قطعه، تاریخ برداشت، واحد فرآوری، بچکد، و ارتباط آن با شماره کانتینر و اسناد حمل؛
- این موضوع برای خریداران اروپایی و برندهای خردهفروشی بسیار کلیدی است.
بستهبندی متناسب با مسیر حمل
طراحی ساختار بستهبندی (کارتن، لایههای داخلی، پالتبندی) بر اساس:
- نوع محصول (انجیر خشک، انار تازه، مرکبات)
- روش حمل (کانتینر یخچالدار، خشک، زمینی، دریایی)
طراحی محصول برای private label
- از انتخاب گرید و مخلوط محصول تا طراحی کانسپت بستهبندی بر اساس زبان برند شما.
فرآیند همکاری مرحلهبهمرحله با اوان تجارت برای تأمین از فارس
برای اینکه تأمین از فارس، برای شما شفاف و قابلپیشبینی باشد، فرآیند بهصورت زیر اجرا میشود:
تعریف نیاز و بازار هدف
- شما مشخص میکنید: نوع محصول (مثلاً انجیر AA و A)، کاربرد (snack / ingredient)، بازار هدف (EU / GCC / East Asia) و سطح قیمتی.
طراحی پیشنهاد تأمین (Supply Design)
- اوان تجارت با توجه به فصل، ظرفیت واقعی استهبان، نیریز، جهرم و سایر نقاط فارس، یک سناریوی تأمین شامل حجم، گرید، جدول زمانبندی و ترکیب بستهبندی به شما ارائه میدهد.
نمونهگیری و تأیید کیفیت
- ارسال نمونه رسمی با گزارش آزمایشگاهی؛
- در صورت نیاز، تولید batch پایلوت برای تست در خط تولید شما (برای B2B ingredient).
قرارداد و برنامهریزی برداشت/خرید
- تنظیم قرارداد با تعریف دقیق Incoterm، زمان تحویل، تحمل وزنی، سطح خرابی مجاز و برنامه پرداخت؛
- رزرو ظرفیت تولیدکننده/فرآوری در فصل برداشت.
کنترل کیفیت حین بارگیری و بستهبندی
- حضور نماینده QC اوان تجارت در محل بارگیری (در صورت نیاز آنلاین/ویدئویی)؛
- ثبت عکس و گزارش برای هر کانتینر.
حمل، اسناد و پشتیبانی پس از تحویل
- تنظیم اسناد (Invoice، Packing List، Certificate of Origin، گواهیهای بهداشتی و…)؛
- پیگیری محموله تا تحویل؛
- دریافت فیدبک شما و اصلاح برنامه برای قراردادهای بعدی.
این مدل همکاری کمک میکند تأمین از فارس، بهجای یک خرید موردی، تبدیل به رابطه بلندمدت و برنامهریزیشده شود.
سوالات متداول درباره تأمین محصولات غذایی از فارس
۱. حداقل حجم سفارش برای انجیر استهبان از طریق اوان تجارت چقدر است؟
معمولاً از حدود ۱ پالت (تقریباً ۱–۱٫۵ تن) برای تست بازار و سفارشهای اولیه شروع میکنیم، اما برای قراردادهای پایدار، سفارشهای کانتینری (۲۰/۴۰ فوت) اقتصادیتر است. امکان ترکیب چند گرید انجیر در یک محموله وجود دارد.
۲. آیا میتوان در یک کانتینر، چند محصول مختلف از فارس (مثلاً انجیر، انار فرآوریشده و کشمش) را ترکیب کرد؟
بله، در بسیاری از موارد میتوان mixed container طراحی کرد؛ بهشرطی که الزامات دما، رطوبت و استانداردهای بستهبندی محصولات با هم سازگار باشند. این موضوع در مرحله طراحی پیشنهاد تأمین بررسی و بهینه میشود.
۳. برای صادرات به اتحادیه اروپا، چه سطحی از آزمایش و مدارک برای انجیر و انار لازم است؟
برای EU معمولاً نیاز به گزارش کامل سموم، Aflatoxin، فلزات سنگین و در صورت فرآوری، آزمونهای میکروبی است. اوان تجارت میتواند این آزمایشها را در آزمایشگاههای معتبر انجام دهد و نتایج را بههمراه محموله ارائه کند.
۴. فصل مناسب خرید از فارس چه زمانی است؟
- انجیر خشک: برداشت و آمادهسازی عمدتاً اواخر تابستان تا پاییز است، اما امکان تأمین سالگرد با ذخیرهسازی استاندارد وجود دارد.
- انار تازه: پاییز
- مرکبات: از اواخر پاییز تا زمستان (بسته به نوع محصول)
۵. اگر به private label نیاز داشته باشیم، اوان تجارت چه خدماتی ارائه میدهد؟
اوان تجارت میتواند علاوه بر تأمین محصول، در موارد زیر نیز همراه شما باشد:
- مشاوره انتخاب گرید و ترکیب محصول متناسب با بازار هدف
- پیشنهاد ساختار بستهبندی (فله/B2C) با توجه به مسیر لجستیک
- طراحی یا هماهنگی طراحی گرافیکی بستهبندی بر اساس guideline برند شما
- برنامهریزی تولید و تأمین مستمر برای حفظ ثبات کیفیت و ظاهر محصول در قفسه فروشگاه
