بافق در حاشیه کویر مرکزی و ۱۲۰ کیلومتری جنوبشرقی یزد قرار دارد؛ یک شهر اَسیزی با ترکیب منحصربهفرد معادن بزرگ و نخلستانهای رو به توسعه. همین همنشینی «نخل و آهن و آفتاب» باعث شده بافق، علاوهبر جایگاه معدنی، بهعنوان یک مبدأ جالب و روبهرشد برای تأمین خرما، پسته و محصولات مقاوم به خشکی در زنجیره صادرات غذایی مطرح شود.
در این صفحه، با نگاه کاملاً B2B و صادراتمحور، بافق را نه بهعنوان یک مقصد گردشگری، بلکه بهعنوان «منشأ تأمین» در معماری تأمین اوان تجارت میبینیم؛ جایی که هر نخل و هر باغ، باید در نهایت به یک سفارش مشخص، یک استاندارد تعریفشده و یک بارنامه صادراتی متصل شود.
بافق در شرق استان یزد و در مسیر ریلی و جادهای مهمی قرار دارد که تهران را به بندرعباس و همچنین محور یزد–کرمان–رفسنجان متصل میکند. این شهر در حاشیه جنوبی دشت کویر (دشت کویر/کویردرآنجیر) و در ارتفاع حدود ۹۸۰ متری از سطح دریا، یک اَسیز کشاورزی در دل اقلیم بسیار خشک است.
از منظر زنجیره تأمین صادراتی، این موقعیت چند مزیت ایجاد میکند:
نتیجه این ترکیب، شهری است که اگرچه در مقایسه با قطبهایی مثل بم یا رفسنجان کوچکتر است، اما برای خریدار B2B بهعنوان یک «منبع مکملِ قابلردیابی» بسیار ارزشمند است.
اقلیم بافق گرم و بسیار خشک است؛ میانگین بارندگی سالانه کمتر از ۱۰ میلیمتر گزارش شده و دمای هوا در تابستانها به حدود ۴۰–۴۱ درجه میرسد. زمستانها نسبتاً معتدلاند و نوسان دما بین حدود ۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد تجربه میشود.
این شرایط چند ویژگی کلیدی برای کشاورزی ایجاد میکند:
برای اوان تجارت، این یعنی بافق یک «لابراتوار طبیعی» برای تولید محصولات با ارزش افزوده در اقلیمهای خشک است؛ محصولاتی که برای مشتریانی که به پایداری منابع آبی و سازگاری اقلیمی حساساند، پیام روشن دارند.
با وجود محدودیت آب، بافق در چند محصول کشاورزی، مزیت نسبی مشخصی دارد:
۱. خرما (محصول استراتژیک بافق)
نخلستانهای بافق با اقلیم بسیار گرم و خاک نسبتاً شور سازگار شدهاند و ارقام زیر در این منطقه کشت میشوند:
خرمای بافق از نظر بریکس، بافت گوشتی و قابلیت نگهداری، برای بازارهای B2B که بهدنبال تأمین پایدار در حجم متوسط هستند، جذاب است.
۲. پسته مقاوم به خشکی
بخشی از باغات بافق به پسته اختصاص دارد؛ در اقلیمی که شوری و کمآبی چالش اصلی است، درختان پسته بهعنوان محصول استراتژیک استان یزد توسعه یافتهاند.
کیفیت پسته بافق از نظر اندازه و رنگ مغز، در کلاس «میانه» تا «کیفیت خوب» قرار میگیرد؛ بسیار مناسب برای:
۳. محصولات باغی گرمسیری و نیمهگرمسیری
در مناطق مختلف شهرستان، محصولات دیگری نیز کشت میشوند که برخی از آنها پتانسیل صادراتی دارند، از جمله:
اوان تجارت در این شهر تمرکز عملیاتی خود را عمدتاً روی خرما و پسته گذاشته و سایر محصولات را بهصورت پروژهای و بر اساس نیاز مشتری بررسی میکند.
چرا یک خریدار جهانی باید بخشی از سبد تأمین خود را از بافق اختصاص دهد، در حالیکه رقبایی مثل بم، جیرفت یا رفسنجان شناختهشدهترند؟
۱. «Origin Story» متفاوت برای برندهای حساس به اقلیم
خرما و پسته تولیدشده در یکی از خشکترین اقلیمهای ایران، برای برندهایی که روی پیامهای پایداری، سازگاری با اقلیم خشک و استفاده از منابع کمآب تأکید میکنند، داستان منحصربهفردی میسازد.
۲. ریسک همبستگی کمتر با قطبهای بزرگ
وابستگی صددرصدی به یک مبدأ مانند بم یا رفسنجان، ریسک اقلیمی و قیمتی را بالا میبرد. بافق بهعنوان مبدأ مکمل، به خریدار اجازه میدهد:
۳. کاربردهای B2B مشخص
خرمای بافق در قالبهای زیر برای B2B کاملاً کاربردی است:
پسته بافق بیشتر در کانالهای زیر مصرف میشود:
با توجه به پروفایل حسی و ترکیب گریدها، محصولات بافق در بازارهای زیر همراستایی مناسبی دارند:
بازارهای همسایه خلیج فارس
آسیا (هند، پاکستان، جنوب شرق آسیا)
اروپا و بازارهای با برند لوکس
خریداران این بازارها معمولاً بافق را در کنار سایر مبادی خرما و پسته انتخاب میکنند تا:
در معماری تأمین اوان تجارت، سبد محصولات بافق بهشکل زیر تعریف میشود (قابل تنظیم بر اساس نیاز هر خریدار):
خرما:
پیارم دستچین صادراتی
کبکاب نیمهخشک
زاهدی خشک
مضافتی بافق (پروژهای)
پسته:
پسته فندقی و احمدآقایی منطقه بافق
فرمهای بستهبندی پیشنهادی:
هیچ مبدأ تأمینی بدون ریسک نیست. نگاه اوان تجارت به بافق، ترکیبی از مدیریت ریسک و استخراج فرصت است:
ریسکها:
کمآبی و نوسان عملکرد سالانه
شوری خاک
رقابت با معادن در جذب نیروی کار
فرصتها:
اوان تجارت با نگاه پروژهمحور، بخشی از خرید خود را به قراردادهای چندساله با باغداران منتخب اختصاص میدهد تا این فرصتها بهصورت مشترک توسعه یابد.
در شبکه تأمین اوان تجارت، بافق یک «هاب تخصصی خرما و پسته کویری» است. نقش ما در این شهر را میتوان در چند محور خلاصه کرد:
استانداردسازی مزارع همکار
کنترل کیفیت و آزمایشگاه
Traceability مزرعه تا بندر
بستهبندی مطابق استانداردهای مقصد
در این ساختار، نقش تیم استانداردها و کنترل کیفیت اوان تجارت ایجاد «نقشه ریسک» برای هر مبدأ از جمله بافق و پایش مستمر آن است.
برای خریدار B2B، مهم است بداند اگر بافق را بهعنوان مبدأ تأمین انتخاب کند، مسیر عملیاتی چگونه خواهد بود. در اوان تجارت این مسیر بهطور خلاصه چنین طراحی شده است:
تعریف نیاز و پروفایل محصول
طراحی سبد تأمین از بافق
انتخاب باغها و واحدهای فرآوری همکار در بافق
نمونهگیری و تأیید کیفی
قرارداد، برنامهریزی برداشت و سورتینگ
بستهبندی، برچسبگذاری و آمادهسازی اسناد
بارگیری در مبدأ و حمل تا بندر
پایش پس از حمل و گزارشدهی
بافق در مقایسه با بم یا رفسنجان، تولیدکننده متوسطمقیاس محسوب میشود. بنابراین در سفارشهای بسیار بزرگ، معمولاً بافق بهعنوان یکی از منابع در کنار سایر شهرها تعریف میشود؛ نه تنها منبع تأمین.
هر دو. پیارم و بخشی از کبکاب دستچین، کاملاً مناسب بستهبندیهای پرمیوماند؛ در حالیکه زاهدی و کبکاب صنعتی برای خمیر خرما، شیره و صنایع غذایی ایدهآل هستند.
در زنجیره اوان تجارت، پسته بافق فقط پس از نمونهگیری و تأیید آزمایشگاهی (بر اساس حد مجاز مقصد) وارد سبد صادراتی میشود. کنترل رطوبت و شرایط انبار نیز در این مسیر کلیدی است.
بله. خرما و پسته بافق میتوانند در قالب برند خصوصی خریدار، با طراحی بستهبندی و لیبل اختصاصی، در کارخانجات همکار اوان تجارت بستهبندی شوند.
بسته به فصل برداشت و نوع محصول، از زمان تأیید نهایی سفارش تا آمادهسازی محموله برای بارگیری، معمولاً بین چند هفته متغیر است. برنامهریزی پیشنگرانه پیش از فصل برداشت، امکان تأمین مطمئنتر و اقتصادیتر را فراهم میکند.
